Καλησπέρα!

Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής μας είναι το αυξανόμενο ενδιαφέρον των ανθρώπων για το παρελθόν. Πράγματι, η ιστορία συνιστά αδιαμφισβήτητα μια αστείρευτη πηγή γνώσεων και εμπειριών και γι’ αυτό αποτελεί πολύτιμο σύμβουλο του ανθρώπου ώστε να στηρίξει και να θεμελιώσει το παρόν και το μέλλον του. Και αν συχνά επικεντρωνόμαστε, αναπόφευκτα, στη μελέτη της εθνικής ιστορίας, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να προσπεράσουμε τα παγκόσμια ιστορικά γεγονότα που διαμόρφωσαν το σημερινό κόσμο.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 26ης Απριλίου 1986 συνέβη ένα από αυτά. Σε απόσταση λίγων χιλιομέτρων από την πόλη του Τσερνόμπιλ, στην Ουκρανία της τότε Σοβετικής Ένωσης, ο αντιδραστήρας του πυρηνικού εργοστασίου «Β.Ι. Λένιν» εξερράγη. Η έκρηξη διέλυσε την οροφή του τσιμεντένιου κτιρίου και έτσι τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού – 200 φορές παραπάνω από αυτό που απελευθερώθηκε από τις ατομικές βόμβες του Ναγκασάκι και της Χιροσίμα – σκορπίστηκαν ανεξέλεγκτα στην ατμόφαιρα και έφτασαν μέσα σε λίγες ώρες στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η φύση και οι ζωντανοί οργανισμοί δε θα ήταν ποτέ τα ίδια…

Αυτή η περιγραφή του γεγονότος, όπως εκφωνήθηκε από τους δημοσιογράφους ανά την υφήλιο, έχει συγκρατηθεί στο μυαλό των περισσοτέρων ανθρώπων. Ειδικά σε όσους είναι άνω των 30, η αναφορά στο ατύχημα του Τσερνόμπιλ και οι συζητήσεις των επιπτώσεών του που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, συμπίπτει με τα εφηβικά τους χρόνια και βρίσκεται στις αναμνήσεις τους από τα 80’s. Όταν λοιπόν είχα μάθει ότι η περιοχή είναι «ανοιχτή» στο κοινό από το 2011 και βρέθηκα για ένα ταξίδι μιας εβδομάδας στο Κίεβο, δεν άφησα χαμένη την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με τη σύγχρονη ιστορία του πλανήτη μας.

◊ Τόπος – Συνθήκες του Ατυχήματος

Συχνά αναφέρεται ότι η ιστορία είναι γεμάτη από γεγονότα που συνέβησαν ως τραγική ειρωνεία. Στην περίπτωση του Τσερνόμπιλ οι ειρωνείες δεν ήταν μία, άλλα τρεις. Η έρευνα έδειξε ότι το ατύχημα προκλήθηκε από μια προγραμματισμένη δοκιμή ασφαλείας που έκαναν οι χειριστές για να βεβαιωθούν ότι το σύστημα ψύξης θα συνέχιζε να λειτουργεί στην περίπτωση μιας αναγκαστικής διακοπής λειτουργίας του αντιδραστήρα. Μόνο που η μέριμνα για την ασφάλεια οδήγησε τελικά στην καταστροφή του αντιδραστήρα 4, που υποτίθεται ότι ήταν ο πιο σύγχρονος και κατασκευάστηκε τελευταίος σε σχέση με τους παλαιότερους 1,2 και 3, συνιστώντας μία δεύτερη ειρωνεία.

Από το ατύχημα σκοτώθηκαν επί τόπου δύο από τους εργάτες του σταθμού που δεν πρόλαβαν να προστατευθούν. Η μάχη των 28 πυροσβεστών, που είχαν σπεύσει αμέσως για να παλέψουν με το ραδιενεργό υλικό που έκαιγε, ήταν επίσης άνιση. Όλοι τους πέθαναν λίγες ημέρες αργότερα από την έκθεση στη ραδιενέργεια και τα εγκαύματα. Δεκαεννιά (19) επιπλέον θάνατοι επιβεβαιώθηκαν τους επόμενους μήνες και χρόνια, ενώ επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων στις γύρω περιοχές καθώς αυξήθηκαν οι θάνατοι από καρκίνο και λευχαιμία που συνδέονταν με το ατύχημα.

Οι επιπτώσεις όμως δεν εξαντλήθηκαν στα θύματα. Ενώ το ραδιενεργό νέφος απλώνονταν τετραγωνικό το τετραγωνικό, η πόλη του Πρίπιατ των 45.000 κατοίκων (στην οποία ζούσαν οι εργαζόμενοι στον πυρηνικό σταθμό) βρίσκονταν σε απόσταση αναπνοής. Η μοίρα της όμως ήταν προδιαγεγραμμένη, όπως τα ανοχύρωτα κάστρα όταν στον πόλεμο ο εχθρός είναι προ των πυλών. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση ο εχθρός ήταν αόρατος. Έτσι, την επομένη του ατυχήματος, όλοι οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, μένοντας ωστόσο με την ίδεα ότι σύντομα θα επέστρεφαν. Σταδιακά όλα τα γύρω χωριά, καθώς και η πόλη του Τσερνόμπιλ, που βρίσκονταν σε μεγαλύτερη ακτίνα, είχαν την ίδια τύχη. Συνολικά 350.000 άνθρωποι άφησαν τις εστίες τους σε μια αποκλεισμένη ζώνη 30 χλμ. που υφίσταται μέχρι σήμερα και στην οποία κάθε οικιστική, πολιτική και επαγγελματική δραστηριότητα είναι απαγορευμένη.

Τους επόμενους μήνες μετά το ατύχημα οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην κατάπαυση της φωτιάς, στην αποφυγή μιας θερμικής έκρηξης που θα ήταν χειρότερη από την αρχική, στην απομάκρυνση των καταλοίπων από το εργοστάσιο, τα σπίτια, στη χλωρίδα και την πανίδα της Ζώνης. Οι αρμοδιότητες αυτές ανατέθηκαν από τη σοβιετική κυβέρνηση στο «προσωπικό εκαθάρρισης» (liquidators) το οποίο με αυτοθυσία και με κόστος πολλές φορές την ίδια του τη ζωή κέρδισε τη μάχη με το χρόνο. Μέχρι το Δεκέμβριο του 1986, οχτώ μήνες μετά την έκρηξη, είχε χτιστεί μια μεγάλη τσιμεντένια σαρκοφάγος για να σφραγίσει τον αντιδραστήρα και το «δηλητηριώδες» περιεχόμενό του.

Σήμερα, το εργοστάσιο έχει σταματήσει να παράγει ενέργεια από το 2000 ενώ η σαρκοφάγος έχει αντικατασταθεί από μια τοξωτή κατασκευή που φτιάχτηκε για να αντέξει για τα επόμενα 100 χρόνια. Η περιοχή εξάλλου θα πάψει να είναι κατοικήσιμη για τα επόμενα 3.000 χρόνια και έτσι, ειδικά το Πρίπιατ, έχει μετατραπεί σε μία πολη-φάντασμα. Η επιστροφή μερικών ηλικιωμένων στα σπίτια τους μετά από δεκαετίες (την οποία το κράτος τελικά δέχτηκε αναγνωρίζοντας ότι τα γηρατειά είναι πιθανότερο να αποτελέσουν αιτία θανάτου παρά η ραδιενέργεια) δεν μπορεί να αλλοιώσει την εικόνα. Η παρουσία του εργατικού και επιστημονικού προσωπικού του εργοστασίου είναι η μοναδική ένδειξη ανθρώπινης ζωής. Μέχρι να έρθει ο πρώτος ταξιδιώτης στην αρχή της ημέρας …

◊ Εμπειρία – Περιήγηση στη Ζώνη

Όλα τα παραπάνω συνοπτικά αναφερόμενα που αφορούσαν στην «περιρρέουσα ατμόσφαιρα» του ατυχήματος και που αρκετοί δεν γνωρίζουν, είχα φροντίσει να τα βάλω στο μυαλό μου νωρίτερα μέσω βιβλίων, ιστοσελίδων, φωτογραφιών και ντοκιμαντέρ. Στο πλαίσιο της οργάνωσης του ταξιδιού, ήθελα να γνωρίζω, να είμαι μέσα στο κλίμα, όταν θα βρισκόμουν εκεί. Πολλές φορές ωστόσο, τίποτα δεν μπορεί να σε προετοιμάσει για την πραγματικότητα που θα δεις.

Η ώρα ήταν 7:30 το πρωί και βρισκόμουν στο σημείο απ’ όπου θα ξεκινούσε το μικρό λεωφορείο του ταξιδιωτικού γραφείου που θα μας πήγαινε στο Τσερνόμπιλ. Είχα κλείσει θέση ένα μήνα περίπου πριν, πράγμα απαραίτητο καθότι η είσοδος και η έξοδος στην Αποκλεισμένη Ζώνη είναι αυστηρά ελεγχόμενη. Το γεγονός ότι δεν μπορείς να μπεις ελεύθερα χωρίς το διαβατήριό σου, σε κάνει να πιστεύεις ότι περνάς κάποια αόρατα σύνορα για να δεις κάτι το αλλόκοσμο. Το γκρουπ μας αποτελούνταν από 14 άτομα διαφόρων εθνικοτήτων, κατά κύριο λόγο Γερμανούς αλλά και Αμερικάνους, Βέλγους και Αυστραλούς. Όλοι προσπαθούσαμε στη διαδρομή να διερευνήσουμε τι θα βιώσουμε, ενώ η ξεναγός μας, Ναταλία, γύρω στα 30, μας εξηγούσε στη διαδρομή τι επρόκειτο να δούμε. Όσο για το κόστος, μια ημερήσια επίσκεψη από το Κίεβο κοστίζει περίπου 100 ευρώ.

Κάνοντας μια παρένθεση, επειδή έχω ερωτηθεί από πολλούς για το βαθμό επικινδυνότητας της επίσκεψης, οφείλω να πω ότι είχα φροντίσει από πριν να «ψαχτώ» για τη ραδιενέργεια, τους πιθανούς κινδύνους, να διαβάσω εμπειρίες προηγούμενων ταξιδιωτών, να δω σχετικά βίντεο, οπότε θα πω αυτό που διάβασα, αυτό που είδα και άκουσα και αυτό που πιστεύω ότι ισχύει. Η ραδιενέργεια στην περιοχή βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα δεδομένου ότι φθίνει στην πορεία του χρόνου και η περιοχή, ειδικά η διαδρομή που ακολουθείται στο tour, έχει καθαριστεί. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ο κίνδυνος είναι αμελητέος και ότι η περιοχή δεν είναι ακόμα μολυσμένη. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να ακολουθούνται κάποιοι συγκεκριμένοι κανόνες:

– απαγορεύονται τα κοντά σορτς, τα κοντομάνικα και τα ανοιχτά παπούτσια.
– δεν επιτρέπεται να πιεις νερό από οποιαδήποτε πηγή όπως και το να φας σε ανοιχτό χώρο, εκτός του λεωφορείου.
– δεν συνιστάται η απομάκρυνση από το γκρουπ και η περιήγηση σε διαδρομές εκτός της ενδεδειγμένης, ειδικά σε σημεία όπου υπάρχει σήμανση για υψηλή ραδιενέργεια.
– δεν πρέπει να ακουμπήσεις ή να αφήσεις κάποιο αντικείμενο στο έδαφος.

Εάν ακολουθήσεις αυτούς τους κανόνες, και δεδομένου ότι έχεις πάντοτε πάνω σου το μετρητή Geiger που μετράει τη ραδιενέργεια, στις λίγες ώρες της επίσκεψης δεν θα επιβαρυνθείς με περισσότερη ακτινοβολία απ’ όση θα λάμβανε ο οργανισμός σου με μια ακτινογραφία θώρακος ή σ’ ένα πολύωρο αεροπορικό ταξίδι. Άλλωστε, στο τέλος της επίσκεψης περνάς από μηχανήματα ελέγχου, για να σου φύγει το όποιο άγχος.

Αφού λοιπόν δείξαμε τα χαρτιά μας και μπήκαμε στη Ζώνη, το λεωφορείο άρχισε να καταπίνει τα χιλιόμετρα με κατεύθυνση βόρεια. Ακόμη και να μην υπήρχε η ταμπέλα με το όνομα «Τσερνόμπιλ» στην είσοδο του οικισμού, στην οποία κάναμε στάση, αισθανόσουν την αλλαγή στο τοπίο. Πυκνή βλάστηση βρίσκονταν αριστερά και δεξιά του δρόμου και κάπου κάπου διέκρινες κάποια σπίτια. Επρόκειτο για τα χωριά Zalissya και Kopachi, δύο από τα 180 περίπου που «σβήστηκαν» από το χάρτη. Κατεβήκαμε από το λεωφορείο και αρχίσαμε να περπατάμε σε μονοπάτια όπου τα φύλλα των δένδρων δημιουργούσαν ένα πράσινο θόλο. Στην αρχή νόμιζα ότι ήταν απλά κάποιος αγροτικός δρόμος που οδηγεί σε χωράφια μέχρι που κατάλαβα ότι αριστερά και δεξιά υπήρχαν σπίτια. Μισογκρεμισμένα και ετοιμόρροπα, έμοιαζαν βυθισμένα στη σιωπή τους. Η οδηγός μας έκανε νόημα να μπούμε με προσεκτικά βήματα σε κάποια από αυτά, ένα εκ των οποίων ήταν παιδικός σταθμός. Τα ξύλινα σανίδια στο πάτωμα είχαν βγει από τη θέση τους και λίγα πράγματα θύμιζαν παιδικό σταθμό, σχεδόν τίποτα, εκτός από ένα βιβλίο αγγλικών και μια παρτιτούρα με νότες που βρίσκονταν σκονισμένες στο δάπεδο. Φωτογραφίζοντάς τα, άρχισα να συνειδητοποιώ πλέον αυτό που είχα διαβάσει τις προηγούμενες εβομάδες, ότι ο χρόνος σε αυτή την περιοχή έχει «παγώσει».

Φεύγοντας από τα χωριά, και αφού κάναμε μια παράκαμψη για να δούμε το σύστημα ραντάρ «Ντούγκα» που χρησιμοποιούσαν οι Σοβιετικοί για την αναγνώριση εκτόξευσης πυραύλων, προχωρήσαμε βαθύτερα στον πυρήνα της Ζώνης, πλησιάζοντας το εργοστάσιο. Οι μετρητές άρχισαν να χτυπούν χαρακτηριστικά, αφού η ποσότητα ραδιενέργειας αυξάνονταν. Το λεωφορείο σταμάτησε δίπλα στο ποτάμι όπου εμφανίστηκαν πανοραμικά όλοι οι αντιδραστήρες μπροστά μας. Και ενώ όλοι ήταν με το κινητό στο χέρι για να απαθανατίσουν την εικόνα, μας πλησιάζει μια αλεπού που φιλικότατα επιζητεί να της δώσουμε λίγο φαγητό αποδεικνύοντας ότι η φύση δίνει πάντα τη λύση και η ζωή διαδέχεται το θάνατο.

Η συνέχεια της διαδρομής, μας έφερε στο «σημείο μηδέν». Βρισκόμασταν μερικά μέτρα από το σημείο της καταστροφής και η καμινάδα μαζί με την τοξωτή κατασκευή στην οποία είναι θαμμένοι ακόμα οι τόνοι ραδιενεργού υλικού, προκαλούν δέος. Στα αριστερά μου παρατηρώ τους εργάτες με τα κατάλληλα ρούχα να κουβεντιάζουν, περνώντας μια συνηθισμένη μέρα στη δουλειά τους. Μετά από μια αναμνηστική φωτογραφία με όλο το γκρουπ, αναχωρούμε, μιας και στο σημείο αυτό δεν συνιστάται να κάτσεις πάνω από πέντε λεπτά. Μετά το φαγητό στο εστιατόριο της Ζώνης που θύμιζε φοιτητική λέσχη ελληνικού Πανεπιστημίου (όλα τα υλικά καλλιεργούνται και παρασκευάζονται εκτός της Ζώνης), η επόμενη στάση είναι η πόλη του Πρίπιατ.

Η πρώτη εικόνα από το λεωφορείο, αφού περάσαμε την επιγραφή στην είσοδο της πόλης, θυμίζει εξοχή. Πυκνά δέντρα καλύπτουν τα πάντα. Η Ναταλία, η ξεναγός, μας λέει ότι θα πρέπει να κατέβουμε αφού θα περπατήσουμε για περίπου δύο ώρες από τη μία άκρη του κέντρου στην άλλη. Περνάμε μέσα από δρόμους που κανονικά περνούσαν αυτοκίνητα αλλά η απουσία του ανθρώπου τους έκανε δάσος.

Από τα πρώτα κτίρια που βλέπουμε είναι το εστιατόριο δίπλα στο ποτάμι. Η είσοδος στα κτίρια κανονικά απαγορεύεται λόγω επικινδυνότητας για κατάρρευση. Ωστόσο, σε αυτά που είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, η οδηγός κάνει νόημα να μπούμε στα γρήγορα χωρίς να κάνουμε θόρυβο. Σημειωτέον ότι παρά το διαρκές πλιάτσικο στα κτίρια και ειδικά στα σπίτια, πολλά αντικείμενα εξακολουθούν να μαρτυρούν την παρουσία ανθρώπινης ζωής στο παρελθόν. Πολύ κοντά στο εστιατόριο βρίσκεται το νοσοκομείο της πόλης. Η είσοδος, γεμάτη αγριόχορτα, είναι εφικτή μόνο στην παιδική πτέρυγα. Αυτό που αντικρύζει κανείς είναι άδεια παιδικά στρώματα, κουκλάκια και παιδικά παπούτσια, σαν σε ταινία θρίλερ. Θλίψη…Προχωρώντας φτάνουμε στο σχολείο της πόλης, το οποίο είναι μισογκρεμισμένο. Τα ανοιχτά και αλλού σπασμένα παράθυρα είναι ο μόνος τρόπος να ρίξεις μια ματιά στην ιστορία. Τετράδια, θρανία, βιβλία, πίνακες, αφίσες απο το σοβιετικό παρελθόν στέκονται ακόμα εκεί, μπροστά μας. Χωρίς τα παιδιά, χωρίς τους δασκάλους, χωρίς ψυχή. Αυτά τα σκέπασε η σκόνη της ιστορίας.

Συνεχίζοντας το περπάτημα φτάνουμε στο πιο πολυφωτογραφημένο ίσως σημείο της Ζώνης, το Λούνα Παρκ. Εδώ είναι η τρίτη τραγική ειρωνεία της ιστορίας, μιας και το πάρκο ετοιμάζονταν να ανοίξει την 1η Μαϊου 1986, λίγες ημέρες μετά το ατύχημα. Έτσι, οι θέσεις στα συγκρουόμενα θα μείνουν για πάντα κενές και η μεγάλη ρόδα θα είναι μονίμως ακίνητη. Αντί για παιδικές φωνές, αυτά που ακούγονται είναι τα κλικ των φωτογραφικών μηχανών μας. Μετά το πέρασμα από μια σειρά κτιρίων όπως το μουσικό σχολείο, το άλλοτε δημαρχείο, το ξενοδοχείο Polissya, το σούπερ μάρκετ, φτάνουμε στη μεγάλη πλατεία της πόλης. Το θέαμα εδώ είναι μοναδικό. Η είκονα της εγκατάλειψης είναι πιο έντονη απ’ ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο σημείο. Φέυγοντας από την πλατεία κατευθυνόμαστε στο τελευταίο σημείο της ξενάγησης, όπου τα δέντρα είναι ακόμη πιο πυκνά. Πιθανόν να ήταν κάποιο λιβάδι, σκέφτομαι, αλλά συνεχίζοντας το μονοπάτι συναντώ μισοδιαλυμένες τσιμεντένιες κερκίδες με ξύλινα καθίσματα. Επρόκειτο για το τοπικό γήπεδο που έχει πλέον μετατραπεί σε αστική ζούγκλα. Ανεβαίνοντας τα σκαλιά του «γηπέδου» και στεκόμενος για λίγο, μου δόθηκε η ευκαιρία να σκεφθώ αν η επίσκεψη και το ρίσκο άξιζε.

◊ Επίλογος 

Στο ταξίδι της επιστροφής προς το Κίεβο, δεν μιλούσε κανένας. Όλοι ήταν βυθισμένοι στις σκέψεις τους και προσπαθούσαν να συνειδητοποιήσουν αυτό που είδαν και βίωσαν.

Είναι δύσκολο να συγκροτήσεις τις σκέψεις σου μετά από μια τέτοια εμπειρία, παρά το γεγονός ότι έχει περάσει λίγος καιρός από τότε. Όσο προσπαθώ να το κάνω, καταλαβαίνω ότι ουσιαστικά απαντώ σε όσους με ρώτησαν γιατί ήθελα να πάω. Τα ταξίδια δεν έχουν νόημα αν δεν σου προκαλούν συναισθήματα τα οποία κρατάς στη μνήμη σου πολύ πιο έντονα από τα όποια αξιοθέατα είδες. Και τα συναισθήματα που μπορείς να κρατήσεις από αυτή την επίσκεψη είναι πολλά.

Είναι η ανατριχίλα, το ρίγος, η συγκίνηση, η θλίψη, η στεναχώρια που ένιωσα για το πόσοι άνθρωποι έχασαν τη ζώη τους άδικα και κάποιοι εξακολουθούν να τη χάνουν, χτυπημένοι από αυτόν τον αόρατο εχθρό, αλλά και πόσοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους μέσα σε λίγες ώρες, χωρίς να μπορούν να γυρίσουν ποτέ.

Είναι το δέος και η ευγνωμοσύνη για όσους πέθαναν σαν ήρωες, αν και γνώριζαν ότι ρίσκαραν τη ζωή τους, προσπαθώντας να περιορίσουν την καταστροφή και να σώσουν κυριολεκτικά όλο τον κόσμο.

Είναι ο προβληματισμός σχετικά με τα όρια της τεχνολογικής προόδου και την ισορροπία ανάμεσα σε αυτήν και την ασφάλεια, μιας και πρόκειται για το ατύχημα που κατά την πυρηνική βιομηχανία δε θα συνέβαινε ποτέ, Ο άνθρωπος πρέπει κατά τη γνώμη μου να παίρνει το ρίσκο της έρευνας, της επιστημονικής πρωτοπορίας, της εξέλιξης. Αν όμως κανείς σκεφθεί ότι δεκαπέντε χρόνια μετά, το 2011, ο πυρηνικός εφιάλτης επέστρεψε στη Φουκοσίμα της Ιαπωνίας, μήπως η ανθρωπότητα πρέπει να σταματήσει να πληρώνει ακριβά το τίμημα για την τεχνική πρόοδο;

Είναι η αίσθηση της ικανοποίησης που νοιώθεις όταν κατακτάς τη γνώση της ιστορίας και νοιώθεις ότι αγγίζεις ένα κομμάτι της. Το ατύχημα του Τσερνόμπιλ ήταν ένα κοσμοϊστορικό γεγονός που λειτούργησε σαν καταλύτης: επιδείνωσε τη σοβιετική οικονομία που ήδη αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα, τραυμάτισε την αξιοπιστία της σοβιετικής πολιτικής τάξης, οδήγησε στη Συμφωνία για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Ενδιάμεσου Βεληνεκούς (την καταστροφή δηλαδή των οπλισμένων με πυρηνικές κεφαλές βαλλιστικών πυραύλων) μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων και εν τέλει συγκαταλέγεται στους παράγοντες που οδήγησαν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος, τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου και τη διαμόρφωση του σημερινού κόσμου όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Το ατύχημα μας έδωσε επίσης να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχουν τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Η παγκόσμια συνειδητοποίηση της σημασίας της προστασίας του περιβάλλοντος και η ανάγκη για συντονισμό όλων των δυνάμεων του κόσμου είναι εν μέρει απόρροια του ατυχήματος του Τσερνόμπιλ.

Τέλος, αυτό που είναι αδύνατο να μην αισθανθεί κανείς είναι η άγρια παραδοχή, με την οποία και έφυγα από το σημείο, ότι η φύση δε σταματά σε τίποτα και είναι σε θέση να πάρει με αποφασιστικό τρόπο πίσω όσα της έκλεψε το σίδερο και το τσιμέντο.

Αν λοιπόν ποτέ βρεθείτε κοντά σε αυτή την περιοχή με τη μεγαλύτερη εγκαταλελειμμένη πόλη του κόσμου, όσο ακόμα αντέξει στο χρόνο, μην την αγνοήσετε και μη διστάσετε να την προσεγγίσετε. Έχει πάντα να σας πει τη δική της …ιστορία !

Καλές διακοπές!

Τα φωτογραφικά κλικ

ΥΓ 1. Για όσους έχουν ή απέκτησαν ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον σχετικά με το Τσερνόμπιλ μπορείτε να ανατρέξετε στις παρακάτω πηγές/συνδέσεις:
(βιβλία)
“Τσέρνομπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος” – Σβετλάνα Αλεξίεβιτς
(ντοκιμαντέρ)
– Zero Hour: Disaster at Chernobyl (για τα γεγονότα πριν το ατύχημα)
https://www.youtube.com/watch?v=2JOyvzOd21Y (ελληνικοί υπότιτλοι)
– The Battle Of Chernobyl (για τη διαχείριση της κρίσης μετά το ατύχημα)
https://www.youtube.com/watch?v=IjOJlHULsaM  (αγγλικά)
– Krasnapolle: Living In The Fallout Of Chernobyl (για όσους ζουν σήμερα στη Ζώνη)
https://www.youtube.com/watch?v=2mVgFAsvAyg (αγγλικά)
(ιστοσελίδες)
– https://www.rbth.com/multimedia/pictures/2017/04/26/pripyat-the-pre-chernobyl-life-of-a-nuclear-industry-town_750711(για τη ζωή στο Πρίπιατ πριν το ατύχημα)

ΥΓ 2. Το blog θα επιστρέψει στο τέλος Αυγούστου αφού επισκεφθεί στο τέλος του επόμενου μηνός τις δύο όψεις της ευρωπαϊκής ηπείρου. Καλά ταξίδια και καλή ξεκούραση σε όλους!