(συνέχεια από προηγούμενο μέρος)

Στην πραγματικότητα, μιας και δεν υπάρχει δημόσια συγκοινωνία, το ταξί είναι ο μοναδικός τρόπος για να μεταβεί κανείς από το αεροδρόμιο της Πρίστινας στην πόλη. Το σκηνικό προέκυψε σουρεαλιστικό, με τους οδηγούς να συσκέπτονται για το ποιος θα «κάνει την κούρσα» αφού πρώτα διαφωνούσαν, απ’ ό,τι μπορούσα να καταλάβω (δεν μιλούσαν αγγλικά), ως προς το πού ήταν το κατάλυμα που θα κατευθυνόμουν. Το αυτοκίνητο της διαδρομής ήταν λες και βγήκε από τη δεκαετία του ’90 έχοντας ακόμα κασετόφωνο, ενώ o κρύος αέρας της καμπίνας μύριζε μάλλον από τότε. Με τα πολλά και καθώς αύξησε την τιμή σε σχέση με το κανονικό κόμιστρο, ο κατά τα άλλα προσεκτικός στην οδήγηση ταξιτζής με άφησε σε λάθος τοποθεσία! Έστω και έτσι πάντως, είχα καταφέρει να φτάσω στη νεότερη πρωτεύουσα της Ευρώπης.

◊ Τόπος

Το Κόσοβο (γνωστό και ως Κοσσυφοπέδιο) των 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων είναι άγνωστο για το μέσο Έλληνα. Όσοι είναι άνω των 30, θυμούνται τις πολεμικές ανταποκρίσεις από έναν σκληρό εμφύλιο πόλεμο στο τέλος της δεκαετίας του ’90. Η μνήμη είναι άσβεστη σε σημείο που πολλοί, ακόμη και σήμερα, πιστεύουν ότι το να ταξιδέψεις εκεί ισοδυναμεί με είσοδο σε εμπόλεμη ζώνη και άρα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο! Λίγοι γνωρίζουν επίσης, ότι το Κόσοβο έχει κηρύξει από το 2008 μονομερώς την ανεξαρτησία του από τη Σερβία και ότι χρησιμοποιεί ως νόμισμα το ευρώ, παρόλο που δεν είναι μέλος της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης.

Για να καταλάβει κάποιος τι βλέπει στο Κόσοβο, πρέπει να καταφύγει πρώτα στην ιστορία αυτού του τόπου, που ήταν πάντα πεδίο αντιπαράθεσης και διεκδίκησης μεταξύ Σέρβων και Αλβανών. Οι Αλβανοί ισχυρίζονται ότι είναι οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής ως απόγονοι των αρχαίων Ιλλυριών. Οι Σέρβοι υποστηρίζουν το αντίθετο χαρακτηρίζοντας την περιοχή ως ιστορική τους κοιτίδα από το Μεσαίωνα. Το 1389 μάλιστα δόθηκε η σημαντική για τους Σέρβους μάχη του Κοσσυφοπεδίου έναντι των Οθωμανών Τούρκων, μετά την οποία άρχισε η πτώση της Σερβίας. Η σημασία της μάχης και της περιοχής έχει αντίστοιχη σημασία για τους Σέρβους όσο έχει για εμάς η Κωνσταντινούπολη και η Άλωσή της.

Στο πέρασμα των αιώνων, η οθωμανική διοίκηση, σε απάντηση των σερβικών εξεγέρσεων, φρόντιζε να στέλνει πλήθος ισλαμιστών Αλβανών εποίκων, αλλοιώνοντας την εθνολογική και θρησκευτική σύνθεση της περιοχής. Η Σερβία μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους ανακτά την περιοχή και με την ενιαία Γιουγκοσλαβία, η αντιπαράθεση κρύβεται κάτω από το χαλί αφού το 1974 δόθηκε στην περιοχή πλήρης αυτονομία. Η αλβανική δημογραφική ανάπτυξη οδήγησε παράλληλα σε μία έξαρση του αλβανικού εθνικισμού αφού οι Αλβανοί Κοσοβάροι απαιτούσαν καθεστώς πλήρους ανεξαρτησίας. Έτσι, το 1987 σημειώνονται οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ Αλβανών Κοσοβάρων και Σέρβων ενώ το 1989 η αυτονομία αφαιρέθηκε από τον τότε Πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας Μιλόσεβιτς.

Η κρίση επισπεύσθηκε: Οι Αλβανοί αντέδρασαν δηλώνοντας την ανεξαρτησία τους και λειτουργώντας ένα παράλληλο στην ουσία κράτος. Γρήγορα, τα εκεί ριζοσπαστικά στοιχεία ανέλαβαν ένοπλη δράση με τη δημιουργία του KLA (Kosovo Liberation Army). Οι εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών αυξήθηκαν και οι εκατέρωθεν επιθέσεις από την αστυνομία, το στρατό και παραστρατιωτικές οργανώσεις προκάλεσαν κύμα προσφύγων. Το Μάρτιο του 1999 το ΝΑΤΟ ξεκίνησε αεροπορικούς βομβαρδισμούς κατά σερβικών στρατιωτικών στόχων, οι οποίοι διήρκησαν έντεκα εβδομάδες και επεκτάθηκαν στο Βελιγράδι. Η κατόπιν ειρηνευτική συμφωνία προέβλεπε την απόσυρση των σερβικών στρατευμάτων και την επιστροφή χιλιάδων εκτοπισμένων στην επαρχία του Κοσόβου. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν οι περισσότεροι Σέρβοι να εγκαταλείψουν την περιοχή, στην οποία αναπτύχθηκαν ειρηνευτικές δυνάμεις των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αντιπαράθεση συνεχίστηκε, με χαμηλότερη, η αλήθεια, ένταση, και κάπως έτσι φτάσαμε το 2008 στη μονομερή ανεξαρτησία του Κοσόβου, που έχει αναγνωρισθεί από 111 ως τώρα κράτη – φυσικά όχι από τη Σερβία-.

H Πρίστινα λοιπόν, δεν είναι η πιο ελκυστική πρωτεύουσα για να θαυμάσεις ενθουσιωδώς τα αξιοθέατα. Υπάρχουν βέβαια και τέτοια, αλλά η γοητεία της περιπλάνησης στους δρόμους της βρίσκεται μάλλον στο τι θα νιώσεις, παρά στο τι θα δεις. Μια σύντομη βόλτα και στάση για καφέ, ξεκινώντας από τον κεντρικό πεζόδρομο, την Mother Theresa Blvd, είναι ικανή να σε πείσει ότι η πόλη με τους έντονους ρυθμούς της συνδυάζει το παραδοσιακό βαλκανικό με το σύγχρονο. Όσοι είναι λάτρεις του καφέ, γρήγορα θα αντιληφθούν ότι αυτός αποτελεί σημαντική υπόθεση, δημιουργώντας μια κουλτούρα σε ό,τι αφορά τα μαγαζιά που είναι πάντοτε καλαίσθητα αλλά και το χαλαρό τρόπο απόλαυσής.

Ο πεζόδρομος καταλήγει στα στενά της παλαιάς πόλης, όπου από μακριά φαίνεται ο μεγαλοπρεπής Οθωμανικός Πύργος του Ρολογιού, που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Στο Εθνογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται σε παραδοσιακό αρχιτεκτονικό οικοδόμημα της οθωμανικής εποχής, υπάρχουν εκθέματα από τη ζωή της χώρας από το 15ο αιώνα. Αναμφίβολα αξίζει την επίσκεψη του ταξιδιώτη, ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με τα ψώνια μυρωδικών και λουκουμιών στα εκεί παζάρια. Το ανατολίτικο ύφος έρχεται να συμπληρώσει η  εικόνα των δύο τζαμιών, το Τσαρσί Τζαμί και το Φατίχ Τζαμί. Το τελευταίο χρονολογείται από το 1461, όπως μαρτυρά η περιγραφή στην κύρια είσοδο, γραμμένη στα αραβικά.

Απομακρυνόμενοι από την παλαιά πόλη, το τοπίο γίνεται πράσινο στο μεγάλο πάρκο που γειτονεύει με το Πανεπιστήμιο της Πρίστινας. Στην άκρη του πάρκου βρίσκεται ο νεόδμητος Ρωμαιοκαθολικός Καθεδρικός Ναός της Παναγίας Μητέρας Τερέζας με το πανύψηλο καμπαναριό. Στη μέση περίπου του πάρκου δεσπόζει η εντυπωσιακή Εθνική Βιβλιοθήκη. Η αρχιτεκτονική του κτιρίου, που απλώνεται σε έκταση 16.500 τ.μ., με μια πρώτη ματιά ξενίζει, αφού συνδυάζει τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του κύβου και του τρούλου που προέρχονται από την οθωμανική και βυζαντινή παράδοση αντίστοιχα. Μερικά μέτρα δίπλα, ένα σημάδι του πολέμου κάνει την εμφάνισή του. Πρόκειται για τον ορθόδοξο Ιερό Ναό του Σωτήρος, ο οποίος όμως βρίσκεται σε ημιτελή κατάσταση. Οι εργασίες άρχισαν το 1990 αλλά διακόπηκαν εξαιτίας των εχθροπραξιών μεταξύ Σέρβων και Αλβανών το 1998. Από τότε στέκει εκεί, θυμίζοντας το παρελθόν αυτής της ταραγμένης περιοχής.

Από την πόλη δεν λείπουν επίσης τα αρχιτεκτονικά μνημεία της γιουγκοσλαβικής εποχής. Ξεχωρίζουν το Μνημείο Αδελφοσύνης και Ενότητας (ανεργέθηκε το 1961) με τις τρεις  κολόνες του που ενώνονται στην κορυφή του, συμβολίζοντας τις τρεις εθνότητες του Κοσόβου: Αλβανών, Σέρβων και Τούρκων και το Μνημείο των πεσόντων Αλβανών και Σέρβων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το τελευταίο βρίσκεται σε ένα λόφο κοντά στο κέντρο της πόλης από όπου η θέα την ώρα του ηλιοβασιλέματος είναι μοναδική.

Εκτός τέλος από τα κλασικά αξιοθέατα, θέση έχουν και πιο εκκεντρικά: κοντά στο κέντρο θα βρείτε το ευρηματικό μνημείο Newborn που στήθηκε το Φεβρουάριο του 2008 και σηματοδοτεί την Ημέρα της Ανεξαρτησίας του Κοσόβου. Το μνημείο αυτό αποτελείται από επτά γράμματα, όσα και τα γράμματα της λέξης Newborn, φτιαγμένα από ατσάλι και καλυμμένα σήμερα με υπογραφές από εκατοντάδες ανθρώπους. Το πιο εξεζητημένο μνημείο ωστόσο είναι το άγαλμα του Μπιλ Κλίντον που χαιρετά τα πλήθη από τη γωνία της ομώνυμης λεωφόρου, φόρος τιμής στον «απελευθερωτή» από τους Σέρβους Αμερικανό Πρόεδρο.

Το Κόσοβο όμως δεν είναι μόνο η πρωτεύουσά του. Η γεωγραφική θέση αυτής, την καθιστά ιδανικό σημείο αφετηρίας για ημερήσιες εκδρομές στο ούτως ή άλλως μικρό βαλκανικό κράτος. Η Πέγια είναι μια πολύ όμορφη γραφική πόλη κοντά στα σύνορα με το Μαυροβούνιο και υπήρξε σημαντικό θρησκευτικό χριστιανικό κέντρο της εποχής. Ανάλογης ομορφιάς είναι και η πόλη που επισκέφθηκα, το Πρίζρεν. Βρίσκεται νότια της χώρας, στους πρόποδες της οροσειράς του Σκάρδου. Η θέα από τα απομεινάρια του μεσαιωνικού κάστρου που κοιτάει την πόλη, την οποία διασχίζει ο ποταμός Λούμπαρτ, σε μαγνητίζει από την πρώτη στιγμή. Στη διαδρομή προς το κάστρο, αξίζει μια επίσκεψη στον μεσαιωνικό Ορθόδοξο Καθεδρικό Ναό της Παναγίας της Λιέβισκα. Τέλος, η επίσκεψη στη Μιτρόβιτσα, τη διχοτομημένη σε σερβικό και αλβανικό τομέα πόλη, συνιστά μια εμπειρία ζωής, στην οποία θα αναφερθώ στη συνέχεια.

◊ Άνθρωποι

Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς στο Κόσοβο είναι ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων είναι νέοι σε ηλικία. Σε συνδυασμό με την ελάχιστη παρουσία τουριστών, οι δρόμοι είναι γεμάτοι από νεανικά πρόσωπα, παρέες ή οικογένειες με μικρά παιδιά, παρόλο που το καλοκαίρι η σύνθεση αλλοιώνεται παροδικά από ανθρώπους μεγαλύτερων ηλικιών που ζουν μόνιμα σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης (κυρίως σε Γερμανία και Ελβετία). Ανέτρεξα στα επίσημα στατιστικά, τα οποία επιβεβαίωνουν την παραπάνω εικόνα αφού ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 29 έτη. Υπάρχει βέβαια σαφής εξήγηση: κατά πρώτον, πολλοί άνθρωποι της προηγούμενης γενιάς σκοτώθηκαν στον πόλεμο ή μετανάστευσαν την ίδια περίοδο, τη στιγμή που κατά τραγική ειρωνεία οι σημερινοί νέοι δεν μπορούν να το κάνουν εύκολα λόγω του status quo της χώρας.

Η ιδιαιτερότητα αυτή βγάζει μια αντιφατική αύρα στη συμπεριφορά του κόσμου. Οι νέοι άνθρωποι, εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες και με περισσότερα ερεθίσματα, ίσως και σε έναν βαθμό περισσότερο απαλλαγμένοι από το βάρος των εθνοτικών διαφορών, είναι ανοιχτοί στους ξένους και ευγενικοί. Ωστόσο, η απομόνωση της χώρας δυσκολεύει την αλλαγή της βαλκανικής παραδοσιακής κουλτούρας. Όπως μου ειπώθηκε χαρακτηριστικά από ντόπιους: «εδώ προτεραιότητα είναι η οικογένεια και αυτή εξακολουθεί να είναι κατά κανόνα πατριαρχική, η εργασία και η επαγγελματική εξέλιξη έρχονται σε δεύτερη μοίρα».

Περπατώντας στην πόλη, φαίνεται ότι οι ρυθμοί κυλούν ήρεμα και ο μέσος Αλβανός Κοσοβάρος θα βγει με την οικογένειά του να φάει και να πιει τον καφέ του συζητώντας για ώρα με φίλους ή την οικογένεια. Όμως οι συζητήσεις για το μέλλον κάθε άλλο παρά αισιόδοξη νότα έχουν, μιας και η νεανική ανεργία φτάνει το 55 % ενώ η διαφθορά είναι μεγάλη. Ο Μπέσνικ που ήταν ένα πρωί στο hostel, μουσικός στο επάγγελμα που έχει την τύχη να ταξιδεύει και εκτός της χώρας, είχε μια ενδιαφέρουσε προσέγγιση. «Δεν φταίνε μόνο οι πολιτικοί» μου λέει και σημείωσε ότι «η κουλτούρα του καφέ που έχουμε αποκτήσει αλλά και η φανατική προσήλωση των μεγαλυτέρων σε ηλικία στο Ισλάμ μας αφήνει πίσω».

Η απογοήτευση αυτή συνδυάζεται από την προσπάθεια των Αλβανών Κοσοβάρων να αποκτήσουν μία νέα ταυτότητα. Σε αυτό το θέμα, η εικόνα που αντικρίζει ο ταξιδιώτης στα περισσότερα σπίτια και κτίρια είναι η σημαία του Κοσόβου να κυματίζει δίπλα στην αλβανική ή ενίοτε να υπάρχει μόνο η τελευταία. Όταν ρώτησα στο hostel τον Νίνο που δούλευε σαν οδηγός πως αυτοπροσδιορίζεται, μου απάντησε: ότι ανήκει μόλις στο 10% περίπου των κατοίκων της χώρας που λένε ότι είναι Κοσοβάροι ή αλλιώς «από το Κόσοβο». Καθώς σκέφθηκα να τον ρωτήσω για πλάκα, όπως θα έκανε η Πόντια γιαγιά μου, αν είναι «μέσα από το Κόσοβο», συνέχισε αναφέροντας ότι τα 2/3 περίπου του πληθυσμού προσδιορίζονται ως Αλβανοί θεωρώντας το Κόσοβο κομμάτι της Αλβανίας και τέλος, ένας στους τέσσερις αυτοπροσδιορίζεται ως Κοσοβάρος Αλβανός, κάνοντας διακριτή την εθνικότητά του από τους Αλβανούς της Αλβανίας. Μύλος!

◊ Εμπειρία 

Πριν δύο μήνες είχα την ευκαιρία να βρεθώ στην Πανελλήνια συνάντηση ερασιτεχνών Αστρονόμων, στην ορεινή Αιτωλοακαρνανία. Σε μία από τις εκδηλώσεις του διημέρου, οι διοργανωτές συνδέθηκαν δορυφορικά με δύο κοσμοναύτες που τη στιγμή εκείνη βρίσκονταν στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Κατά τη συνομιλία, το πλήρωμα χαιρέτησε λέγοντας ότι: «Οι χώρες από εδώ ψηλά είναι σαν νησιά, τα σύνορά τους δεν έχουν καμιά σημασία». Αυτή τη μακροσκοπική εικόνα της γης και τους ιδεαλιστικούς στίχους «Imagine there’s no countries and no religion too» του John Lennon σκέφθηκα όταν βρέθηκα στην πόλη της Μιτρόβιτσας. Εκεί, οπού αυτή η μικροσκοπική κουκίδα στην Ευρώπη, προσφέρει μέσα σε απόσταση λίγων μόλις εκατοντάδων μέτρων στέγη σε δύο διαφορετικές κουλτούρες, γλώσσες και θρησκείες.

Το ταξίδι από την Πρίστινα διαρκεί περίπου μισή ώρα με το λεωφορείο. Σε αντίθεση με τo Πρίζρεν όπου υπάρχει τουριστικό ενδιαφέρον, η Μιτρόβιτσα δεν προσφέρεται για κάτι τέτοιο και έτσι στο λεωφορείο ήμουν ο μοναδικός ξένος. Σταματήσαμε στο σταθμό και περπατώντας έφτασα στο κέντρο του Βόρειου Κοσόβου, την πόλη της Μιτρόβιτσας που χωρίζεται στον αλβανικό και το σερβικό τομέα.

Ο νότιος αλβανικός τομέας δεν διέφερε ιδιαίτερα από τις άλλες πόλεις του Κοσόβου. Οι σημαίες της Αλβανίας που αντίκρισα ήταν περισσότερες και σε αυτές προστίθονταν συνήθως αυτές των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες συνεχίζουν να προσφέρουν αρκετά χρήματα για την ανοικοδόμηση της περιοχής. Ο πολύβουος από κόσμο πεζόδρομος φαίνονταν ότι είχε ανακατασκευαστεί, ενώ δίπλα στις κεντρικές αρτηρίες είχαν ξεφυτρώσει διεθνείς εμπορικές αλυσίδες και καταστήματα. Παρά ταύτα, η παρουσία του επιβλητικού τζαμιού Bajram Pasha, η υπαίθρια αγορά γύρω του, και το πλήθος των πιστών που συνέρεε (με αρκετές γυναίκες με μαντήλα) μου έδινε την εντύπωση ότι βρισκόμουν σε χώρα της Ανατολής.

Αποφασίζω εν τέλει να κατευθυνθώ προς τη γέφυρα που ενώνει (ή χωρίζει) το βόρειο από το νότιο τομέα της πόλης αποτελώντας τον συνδετικό κρίκο δύο κόσμων που τους χωρίζει ο ποταμός Ίμπαρ. Καθώς προχωρώ διαπιστώνω ότι ο κόσμος αραιώνει και επικρατεί μια διάχυτη παράξενη ησυχία η οποία διακόπτεται μόνο από τους φρουρούς των Ηνωμένων Εθνών και τα οδοφράγματα που βρίσκονται  στις δύο πλευρές της γέφυρας. Καταλαβαίνοντας ότι διέρχομαι μια λεπτή «κόκκινη γραμμή», φτάνω στο βόρειο σέρβικο τομέα.

Από την υπό κατασκευή πλατεία που βρίσκεται αμέσως μετά τη γέφυρα ξεκινά ένας άλλος κόσμος. Ο κεντρικός πεζόδρομος με τα δέντρα αριστερά και δεξιά είναι γεμάτος με σέρβικες σημαίες. Η γλώσσα είναι τα σερβικά αφού εκεί ζουν οι περίπου 80.000 Σέρβοι του Κοσόβου και έχουν για νόμισμα το δηνάριο. Τα γκράφιτι έχουν έντονη πολιτική χροιά και πολλά είναι υπέρ της συμμάχου Ρωσίας, συνδέοντας το Κόσοβο με την προσάρτηση της Κριμαίας. Μέχρι και αφίσες του προέδρου Πούτιν παρατήρησα, πράγμα όχι μη αναμενόμενο, καθώς πολλοί άνθρωποι στη Σερβία και το βόρειο Κόσοβο αντιλαμβάνονται τη Ρωσία ως το μεγάλο αδερφό και προστάτη τους.

Σε αντίθεση με τη νότια πλευρά, δεν υπάρχει ιδιαίτερη οικονομική στήριξη από τη Δύση και το βιοτικό επίπεδο φαίνεται σαφώς χαμηλότερο. Ωστόσο, ίσως επειδή και ως Έλληνας νιώθω ότι είμαστε πιο κοντά με τη Σερβία, αισθάνομαι περιέργως το περιβάλλον οικείο. Έτσι, περιφέρομαι στα στενά με τη φωτογραφική μου μηχανή μέχρι που πέφτω σε ένα τυπογραφείο με τη λέξη «Greece» απ΄έξω. Ασυναίσθητα μπαίνω μέσα καλησπερίζοντας στα ελληνικά. Ο υπάλληλος δεν κατάλαβε αλλά μου κάνει νόημα να περιμένω τον ιδιοκτήτη, Γκόραν, ο οποίος χαμογελώντας μου εξηγεί ότι θεωρεί την Ελλάδα δεύτερη του πατρίδα και έρχεται κάθε χρόνο την τελευταία εικοσαετία και κάνει διακοπές στο Στόμιο της Λάρισας.

Αφού ήπια τον καφέ μου στην πλατεία, ξεκινάω να ανηφορίζω το λόφο που οδηγεί στην ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που είναι χτισμένη μετά τον πόλεμο και σε περίοπτη θέση απέναντι από τους μιναρέδες και τον νότιο τομέα. Η θέα είναι μαγευτική και η ησυχία της στιγμής, κάτω από τον αυγουστιάτικο δυνατό ήλιο, την κάνει μοναδική. Μπαίνοντας στο ναό για να ανάψω ένα κερί και να θαυμάσω τις αγιογραφίες, με σταματάει η νεοκόρος και με σπαστά αγγλικά με ρωτάει από πού είμαι και γιατί ήρθα εδώ. Της απαντώ και τότε εισπράττω το από καρδιάς ευχαριστώ της που έφτασα σε αυτό το ξεχασμένο, όπως μου λέει, μέρος.

Είχα ήδη κουραστεί να περπατάω αλλά έπρεπε να φτάσω στην κορυφή. Εκεί βρίσκεται το ιδιαίτερο μνημείο των Μεταλλωρύχων που σκοτώθηκαν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Σέρβων και Αλβανών), δύο τεράστιοι τσιμεντένιοι κώνοι που ενώνονται στη κορυφή τους από μία καμπυλωτή κατασκευή, η οποία παραπέμπει σε καλάθι εξόρυξης μεταλλευμάτων (η περιοχή είχε πλούσια κοιτάσματα στο υπέδαφός της). Χτισμένο στα χρόνια της Γιουγκοσλαβίας, το μνημείο είναι ορατό, λόγω του μεγέθους του, από όλη την πόλη. Σύμβολο ενότητας των διαφορετικών εθνοτήτων τότε, σήμερα στέκει ακόμα, σαν άγρυπνος φρουρός, να κοιτάει μια διχοτομημένη πλέον πολιτεία.

Ό,τι ανεβαίνει … κατεβαίνει και έτσι από την κορυφή του λόφου κατηφορίζω πάλι προς τη γέφυρα. Ο κόσμος και πάλι λίγος, οι φρουροί μου κάνουν νόημα ότι απαγορεύεται η φωτογράφηση των στρατιωτικών οχημάτων και κάπου εκεί παρατηρώ στο ποτάμι μια παρέα παιδιών να παίζουν και τα φωτογραφίζω. Δε γνωρίζω και δεν θα μάθω ποτέ αν ήταν Σέρβοι και Αλβανοί μαζί, αλλά είναι από αυτές τις φορές που πραγματικά εύχεσαι να συμβαίνει αυτό που νιώθεις.

Σήμερα που μιλάμε, οι δύο χώρες είναι σε διαπραγματεύσεις ομαλοποίησης των σχέσεων τους που θα τις φέρουν πιο κοντά στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Κανείς δεν ξέρει αν οι τραυματισμένες μνήμες του πολέμου θα μπορέσουν να ξεπεραστούν. Όμως ανεξαρτήτως των όποιων εξελίξεων, αυτό που βίωσα στην περιπλάνησή μου στη Μιτρόβιτσα είναι ένα: αν δεν πάρει το ποτάμι τις όποιες εθνικιστικές ιδέες όλων των ανθρώπων, αυτό θα φουσκώσει και θα μας πνίξει. Ελπίζω όμως ότι οι άνθρωποι θα τα καταφέρουν και θα διώξουν αυτή τη βαριά σκιά. Ακριβώς γιατί η σκιά πηγαίνει πάντοτε με το πολύ φώς …

Καλό φθινόπωρο!

Βασίλης (23.9.2018)

Τα φωτογραφικά κλικ

Υ.Γ. 1. Το μπλογκ θα επιμείνει στο θέμα της αντίθεσης, ταξιδεύοντας στο Λίβανο, στην Ανατολική Μεσόγειο, εκεί όπου ο σύγχρονος και ο αρχαίος πολιτισμός συνυπάρχουν και μεγαλουργούν.

Υ.Γ. 2. Το «Imagine» του Τζον Λένον κυκλοφόρησε πριν από 47 χρόνια, στις 11 Ιουλίου 1971. Το γεμάτο ελπίδα τραγούδι, είναι ένας διαχρονικός ύμνος στην αγάπη και στην ειρήνη που μοιάζει να εξαντλείται στο σημερινό κόσμο.