Καλησπέρα!

Τις τελευταίες εβδομάδες περνάω συχνά από την πλατεία ορόσημο της Θεσσαλονίκης, την Πλατεία Αριστοτέλους. Σχεδιασμένη μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 από τον Γάλλο αρχιτέκτονα Ερνέστ Εμπράρ, βρίσκεται σε σημείο όπου μπορεί κανείς να ατενίσει από τη μία πλευρά το Θερμαϊκό κόλπο και από την άλλη την Άνω Πόλη. Ενώ η πλατεία είναι πολυσύχναστη και όλοι υποψιάζονται την προέλευση του ονόματός της, το μαρμάρινο άγαλμα του Αριστοτέλη βρίσκεται στην άκρη, περικυκλωμένο από καφετέριες και τραπεζοκαθίσματα και υποφωτισμένο χάνεται στην πρώτη ματιά, ακόμα και για τους Θεσσαλονικείς.

Η περιθωριακή ωστόσο θέση του Αριστοτέλη ως γλυπτική δημιουργία, έρχεται σε αντίθεση με την οικουμενική ακτινοβολία και την επιρροή του έργου του στην ιστορία του ανθρώπινου πνεύματος. Από τα πιο σοφά αποφθέγματα του Σταγειρίτη φιλόσοφου υπήρξε η ρήση ότι η κοινωνική συμβίωση είναι χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Πράγματι, οι άνθρωποι «ως φύσει κοινωνικά όντα» αισθάνονται την ανάγκη της συναναστροφής καθώς νιώθουν ότι η εσωτερική τους πληρότητα είναι δυνατή μόνο μέσα από τη σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Και ποιό είναι άραγε ένα από τα πρώτα επίπεδα, πέρα από την εστία της οικογένειας, όπου οι άνθρωποι συμβιώνουμε; Μα φυσικά η γειτονιά μας, ο κοντινότερος χώρος γύρω από την κατοικία. Εκεί όπου οι άνθρωποι κινούνται, συναντιόνται και αλληλεπιδρούν σε μια γεωγραφική κλίμακα που συνδέεται με την ύπαρξη τοποσήμων όπως το σχολείο, η εκκλησία, η πλατεία, το γήπεδο-πάρκο, το άλσος ή το ρέμα, τα καταστήματα κ.α.

Προεκτείνοντας την έννοια της γειτονιάς στο πεδίο του ταξιδιού, ο χάρτης μας τοποθετεί στο άκρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τη Βαλκανική Χερσόνησο. Μια περιοχή με μοναδικό φυσικό τοπίο που αποτέλεσε για αιώνες, κυρίως στα χρόνια του Βυζαντίου και της τουρκοκρατίας, μια πανσπερμία εθνοτήτων, θρησκειών και γλωσσών. Με τη σκέψη λοιπόν στην «Ελλάδα των Βαλκανίων», σκέφθηκα πρόσφατα να κινηθώ στη γειτονιά μας και να ταξιδέψω στην κοντινότερη πρωτεύουσα του εξωτερικού που μπορεί κανείς να φτάσει με το αυτοκίνητό του, τα Σκόπια. Έτσι, μετά τον τυπικό έλεγχο των συνόρων, γύρω από τα οποία ορθώνονται διαφημίσεις στα ελληνικά για καζίνο και οδοντιατρικές υπηρεσίες, και έπειτα από ταξίδι τριών ωρών έφτασα στην πρωτεύουσα της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), ή για να εναρμονιστούμε με τις εξελίξεις στο διεθνές δίκαιο, της Βόρειας Μακεδονίας. Η περιήγηση στις όχθες του Βαρδάρη είχε ξεκινήσει.

◊ Τόπος

Αν δει κανείς την εθνολογική σύσταση της γείτονος θα διαπιστώσει ότι πρόκειται για πιστή αποτύπωση του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα των Βαλκανίων. Σύμφωνα με την τελευταία γενική απογραφή, ο πληθυσμός ανέρχεται σε 2 εκατομμύρια εκ των οποίων 64 % Σλαβομακεδόνες, 25 % Αλβανοί, 4 % Τούρκοι, 3 % Ρομά, 2% Σέρβοι, 2% Βλάχοι και Βόσνιοι, ενώ τουλάχιστον 1 στους 3 κατοίκους είναι Μουσουλμάνος στο θρήσκευμα. Εστιάζοντας στο βασικό σλαβικό στοιχείο, αυτό εμφανίζεται στο προσκήνιο μεταξύ 6ου και 8ου αι. μ.Χ. (πολύ αργότερα από την Ελληνιστική εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδου) διεκδικώντας τον ανατολικό ευρωπαϊκό χώρο της τότε Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Πάντως, αν και εισέβαλαν στα εδάφη, οι περισσότεροι Σλάβοι που εγκαταστάθηκαν στη διάρκεια των επόμενων αιώνων επηρεάστηκαν από την κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμα των λαών που ήδη κατοικούσαν εκεί.

Όταν στα τέλη του 19ου αίωνα η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέρρεε, τα εδάφη της περιοχής που ονομάζονταν «Μακεδονία» (ένας όρος που περιπλανήθηκε διαχρονικά και περιλάμβανε μέχρι και τη Θεσσαλία στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή και τη Θράκη στο Βυζάντιο) γίνονται μήλον της έριδος μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας που επιθυμούσαν να επεκτείνουν την εδαφική τους κυριαρχία. Τότε, η όποια εθνογένεση ενός ξεχωριστού Σλαβομακεδονικού έθνους που θα ήταν διακριτό από το βουλγαρικό γεννήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα με την επανάσταση των σλαβόφωνων το 1903 (Εξέγερση του Ίλιντεν) που υποδαυλίστηκε από το βουλγαρικό κράτος και εξέφραζε τη διάθεση για απαγκίστρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η λήξη των Βαλκανικών Πολέμων βρίσκει την Ελλάδα να προσαρτά τα εδάφη που αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας Μακεδονίας και τη Σερβία να επεκτείνεται προς το νότο διπλασιάζοντας την έκτασή της. Στα επόμενα χρόνια, η σημερινή περιοχή της γείτονος εντάσσεται στο Βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (μετέπειτα Γιουγκοσλαβία) και είναι γνωστή με την ονομασία «Βαρντάσκα Μπανόβινα». Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και συγκεκριμένα το 1934, η Γ’ Κομμουνιστική Διεθνής (Κομιντέρν) θέτει το θέμα της αυτονομίας της Μακεδονίας που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ενίσχυση του σλαβομακεδονικού εθνικισμού. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η περιοχή κατακτήθηκε από τους Βούλγαρους που ανήκαν στον Άξονα, ο Τίτο οριστικοποιεί τη δημιουργία του «μακεδονικού έθνους». Ιδρύει την «Ομόσπονδη Δημοκρατία της Μακεδονίας» έτσι ώστε οι κάτοικοί της να έχουν ένα ισχυρό στοιχείο διαφοροποίησης σε σχέση με τους Βούλγαρους, πάνω στο οποίο θα οικοδομούνταν μια ανεξάρτητη ταυτότητα που εν μέρει θα συνδέονταν και με την προ-σλαβική ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας. Το 1991 η ενωμένη Γιουγκοσλαβία διαλύεται και η χώρα ανακηρύσσει την ανεξαρτησία της με το συνταγματικό της όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Τα υπόλοιπα είναι λίγο πολύ γνωστά στους περισσότερους.

Η παραπάνω αποτύπωση της ιστορίας γίνεται οπτικά αντιληπτή στο τοπίο των Σκοπίων. Τα σημεία ενδιαφέροντος είναι τρία με κεντρικό τόπο αναφοράς, τον ποταμό Αξιό (Βαρδάρη) που διασχίζει την πόλη και χύνεται στο Θερμαϊκό κόλπο. Στη νότια όχθη βρίσκεται η νέα μοντέρνα πόλη με τις μεγάλες λεωφόρους, τις πλατείες και τους διάσπαρτους χώρους πρασίνου, χαρακτηριστικά πολλών πρωτευουσών της Ανατολικής Ευρώπης. Εκεί βρίσκονται τα περισσότερα διοικητικά κτίρια, εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχεία, πανεπιστήμια, πολυκατοικίες και μερικοί ουρανοξύστες, δείγματα των αρχιτεκτονικών ρευμάτων του μεταβολισμού και του μπρουταλισμού, που έχουν χτιστεί μετά το σεισμό του 1963 που κατεδάφισε το 80% της πόλης. Στο κτίριο μάλιστα του παλιού Σιδηροδρομικού Σταθμού, ο οποίος είναι από τότε μισογκρεμισμένος και σήμερα στεγάζει το Μουσείο της Πόλης, το ρολόι έχει σταματήσει στη μοιραία ώρα: 5.17. Κατηφορίζοντας από εκεί, βρίσκεσαι μπροστά στο Μνημείο και το Μουσείο της Μητέρας Τερέζας. Οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν ολόκληρο το «ταξίδι» της αλβανικής καταγωγής μοναχής, από τη γέννησή της στα Σκόπια και το ιεραποστολικό της έργο στην Ινδία μέχρι το θάνατο και την αναγνώρισή της. Η περιήγηση στη νέα πόλη πρέπει να συμπεριλάβει την Εκκλησία του Αγίου Κλημεντίου της Οχρίδας με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική και το ψηλό καμπαναριό και την παρακείμενη συνοικία του Debar Maalo. Η εν λόγω περιοχή, όπου κυριαρχεί το ροζ χρώμα των κερασόδεντρων, θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχει με τα όμορφα καφέ-μπαρ και εστιατόρια έναν μποέμ χαρακτήρα και μια δημιουργική «ησυχία» παρότι βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το κέντρο. Χαριτωμένη επίσης λεπτομέρεια, τα λονδρέζικου στιλ κόκκινα λεωφορεία που κυκλοφορούν στην πόλη. Τέλος, η παραποτάμια διαδρομή της νότιας όχθης, έχει αξιοποιηθεί και ομορφύνει με την κατασκευή ποδηλατόδρομου μήκους δεκαπέντε χιλιομέτρων, πίστα BMX και skate και υπαίθρια όργανα γυμναστικής.

Το δεύτερο πρόσωπο της πόλης, που είναι και το πιο προβεβλημένο από τα ελληνικά μέσα, είναι το τετράγωνο που βρίσκεται πολύ κοντά στις όχθες του Βαρδάρη όπου συμπυκνώνεται ο «μακεδονικός» χαρακτήρας της πόλης. Υπάρχει βέβαια η όμορφη Πέτρινη Γέφυρα που θεωρείται σύμβολο των Σκοπίων και χτίστηκε πάνω σε Ρωμαϊκά θεμέλια με την υποστήριξη του Σουλτάνου Μωάμεθ Β’ τον 15ο αιώνα και το εξαιρετικό Μουσείο του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος. Εκείνο ωστόσο που κυριαρχεί και καθιστά το τοπίο κιτς και αδιάφορο είναι ο εθνικοπατριωτικός χαρακτήρας των διαφόρων μνημείων και κτιρίων, καρπός του περιβόητου έργου «Σκόπια 2014». Δεκάδες ετερόκλητα αγάλματα, τα περισσότερα κακόγουστα και χοντροκομμένα που περιλαμβάνουν από αρχαίους Έλληνες (με πρώτο τον έφιππο Μέγα Αλέξανδρο), Βυζαντινούς αυτοκράτορες, τους ιεραπόστολους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο, μέχρι τον Μάρκο Αυρήλιο και Άγγλους ευγενείς! Στο ίδιο σημείο συναντά κανείς σιντριβάνια, γέφυρες, ανακατασκευασμένα αρχαιοπρεπή κτίρια που στεγάζουν μουσεία και δημόσιες υπηρεσίες και μια απομίμηση της Αψίδας του Θριάμβου (Porta Macedonia). Το σκηνικό έχει προκαλέσει αντιπαράθεση και κριτική, ακόμη και εντός της χώρας, αφού έχει δικαίως επικριθεί ως δείγμα ιστορικιστικής αισθητικής που επιχειρεί να ξαναγράψει την ιστορία, ενώ αρκετοί τονίζουν την κατάληψη των ανοιχτών χώρων από φαραωνικά κτίρια που κόστισαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.

Με το που περάσεις στη βόρεια όχθη, μπαίνεις στην τρίτη όψη της πόλης, το Παλιό Παζάρι. Εδώ το τοπίο αλλάζει. Στενά δρομάκια, τζαμιά (όχι μουσειακού χαρακτήρα αλλά χώροι προσευχής, ενσωματωμένοι στην καθημερινότητα της πόλης), τούρκικα λουτρά, ψητοπωλεία, καφενέδες, μαγαζάκια του παλιού καιρού (ραφτάδικα, κουρεία, ζαχαροπλαστεία κ.α.) και υπαίθρια επαγγέλματα σου δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε μια ανατολίτικη πόλη. Άλλωστε σε αυτές τις γειτονιές ζει το μουσουλμανικό στοιχείο της πόλης, δηλαδή οι Αλβανοί, οι Τούρκοι και οι Ρομά. Τα σημαντικότερα αξιοθέατα είναι η Πλατεία Σκεντέρμπεη με αποτυπώσεις σημαντικών σκηνών από την Αλβανική ιστορία, τα τζαμιά των Σουλτάνου Μουράτ, του Μουσταφά Πασά (χτισμένο το 15ο αιώνα σε ένα λόφο και ορατό από πολλά σημεία της Παλιάς Πόλης), του Ίσχακ Μπέη (με την τοιχοποιία του να μη διαφέρει από εκείνη μιας βυζαντινής εκκλησίας), τα χαμάμ Cifte και Daut Pasha που λειτουργούν ως γκαλερί και κέντρα πολιτισμού, και το Φρούριο της πόλης (Skopje Kule), μεσαιωνική οχύρωση χτισμένη από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’ στο υψηλότερο σημείο της πόλης με θέα τον Βαρδάρη. Το Παλιό Παζάρι έχει και υπαίθριο κομμάτι, το λεγόμενο Μπιτ Παζάρ (Ψειραγορά) όπου πωλούνται ζαρζαβατικά, ψάρια, φρούτα, τρόφιμα πάσης φύσεως και η νοστιμότατη τυρόπιτα μπουρέκ, η οποία συνοδεύεται από γιαούρτι. Σε γενικές γραμμές τα δρομάκια της μουσουλμανικής πλευράς των Σκοπίων θυμίζουν ίσως γειτονιές της Κομοτηνής. Είναι ένας «αχταρμάς» των αισθήσεων, ένα  ταξίδι στο χρόνο και ταυτόχρονα μια αστείρευτη πηγή φωτογραφικής έμπνευσης.

Εκτός από τις τρεις όψεις, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούν τα αξιοθέατα που βρίσκονται στα περίχωρα: Πρώτον, η παλιά πέτρινη εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα που χρονολογείται από το 12ο αιώνα όπου σώζονται θαυμάσιες αγιογραφίες με ονόματα αγίων στα σλαβικά και στα ελληνικά. Δεύτερον, το πρώην βυζαντινό ή οθωμανικό Υδραγωγείο των Σκοπίων, που αποτελείται από πενήντα ενιαίες καμάρες, κατασκευασμένο από πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία. Τρίτον, το όρος Vodno που δεσπόζει πάνω από την πόλη και προσφέρει τη δυνατότητα διαδρομών σε ένα εξαιρετικού κάλλους φυσικό τοπίο που καταλήγει στην τεχνητή λίμνη και το Φαράγγι Matka. H θέα του όρους Σκάρδου είναι πανέμορφη και μου θύμισε το περυσινό μου ταξίδι στο Κόσοβο, όταν βρισκόμουν στην άλλη πλευρά του βουνού. Και τέλος, ο τάφος του Ζορμπά στο νεκροταφείο Μπούτελ. Ο γνωστός χαρακτήρας του βιβλίου του Καζαντζάκη (που έγινε μετέπειτα ταινία από τον Μιχάλη Κακογιάννη και μουσική δημιουργία από το Μίκη Θεοδωράκη) ήταν πραγματικό πρόσωπο και καταδείχθηκε σε παγκόσμιο σύμβολο ζωής και ανθρωπιάς. Το όνομα του ήταν Γιώργος, και η ταραγμένη του ζωή σταμάτησε στα Σκόπια της τότε Γιουγκοσλαβίας όπου εργάστηκε και έζησε για έντεκα περίπου χρόνια.

◊ Άνθρωποι 

Όπως νομίζω για τους περισσότερους, ένα ταξίδι στα Σκόπια σε φέρνει αδιαμφισβήτητα αντιμέτωπο με τα στερεότυπα που έχουν χτιστεί για τους κατοίκους της γειτονικής χώρας, με τις πρώτες σκέψεις να πηγαίνουν στο θέμα της ασφάλειας. Όταν λοιπόν αποφάσισα να ξεκινήσω οδικώς από τη Θεσσαλονίκη, κάποιοι φίλοι με ρώτησαν αν φοβάμαι. Οι κυριότερες προβλέψείς τους ήταν ότι θα υπάρξει κάποιους είδους ανάκριση στα σύνορα, ότι στη διάρκεια των ημερών θα καταλάβουν ότι μιλάω ελληνικά και είμαι Έλληνας και πιθανόν να με χτυπήσουν ή ότι θα δουν τις ελληνικές πινακίδες και θα μου σπάσουν το αυτοκίνητο. Χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει και μερίδα ανθρώπων που είναι εχθρική απέναντι στη χώρα μας, τίποτα από αυτά δε συνέβη. Οι πινακίδες βέβαια πράγματι με πρόδωσαν. Έτσι, όταν περίμενα σε κάποιο φανάρι, ένας πιτσιρικάς ξεκίνησε να μου καθαρίζει το παρμπρίζ, αφού μου αράδιασε όσα ονόματα ελληνικών ομάδων ήξερε (συγνώμη από τους φίλους του ΠΑΟΚ αλλά πρώτα ανέφερε «Πανατιναΐκος») και αναγκάστηκα να του δώσω λίγα ψιλά. 🙂

Η συναναστροφή με τους ντόπιους πραγματοποιήθηκε μέσω των ανθρώπων με τους οποίους συναλασσόμουν αλλά κυρίως με τους ιδιοκτήτες του διαμερίσματος στο οποίο έμενα. Δύο νέοι άνθρωποι που ήξεραν άπταιστα αγγλικά και έτσι είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διάφορα θέματα από τη μουσική, τα ταξίδια, την οικονομική κρίση, την βαλκανική διαφθορά μέχρι τις σχέσεις των δύο χωρών. Όταν ξεκίνησα να ρωτώ για τα αξιοθέατα, ήταν πάντοτε πρόθυμοι να με κατατοπίσουν και να με βοηθήσουν στο οτιδήποτε. Έδειξαν μάλιστα μεγάλο ενδιαφέρον όταν ανέφερα σχετικά με τον τάφο του Ζορμπά, μιας και δεν γνώριζαν την ύπαρξη του. «Θα επιδιώξουμε και εμείς να πάμε», μου είπαν, καθώς έγραφαν σε ένα χαρτάκι σε ποιό σημείο του νεκροταφείου ήταν ο τάφος. Γενικότερα, η εικόνα που αποκόμισα από τον κόσμο που έβλεπα στο δρόμο είναι ότι οι άνθρωποι είναι γενικά ευγενικοί και ήρεμοι έχοντας σαν πρώτο στόχο τη δημιουργία οικογένειας (έβλεπες πολλά νέα ζευγάρια με παιδιά). Οι μαγαζάτορες ωστόσο και γενικά οι κάτοικοι των μουσουλμανικών περιοχών ήταν πιο κλειστοί και κάποιοι δεν ήθελαν φερ’ ειπείν να τους φωτογραφήσεις.

Η πεζοπορία των δέκα χιλιομέτρων από το όρος Vodno προς τη λίμνη Matka ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να επικοινωνήσω με την παλαιότερη γενιά των γειτόνων. Και αυτό διότι ο ξεναγός και συνοδοιπόρος μου, ο Γιόβαν, ήταν σίγουρα γύρω στα εξήντα πέντε αλλά με πνευμόνια νέου αθλητή και κατάγονταν από το Μοναστήρι (Μπίτολα). Όταν βρεθήκαμε μάλιστα στο σημείο συνάντησης στα Σκόπια, εμφανίστηκε μαζί με τον Βλάντιμιρ, έναν αρκετά νεότερο τύπο, και μου ανέφεραν ότι ο ένας θα κάνει μαζί τη διαδρομή και ο άλλος θα είναι απλώς ο οδηγός με το αυτοκίνητο. Με βάση τις ταξιδιωτικές μου εμπειρίες, θα ορκιζόμουν ότι ο νέος θα ανέβαινε το βουνό και ο μεγαλύτερος θα οδηγούσε, όμως συνέβη το αντίθετο! Όταν έφτασα ασθμαίνοντας στο τέλος της διαδρομής – δεν ήταν η πιο εύκολη -, ο Γιόβαν μου είπε: «Now you are ready for Mitikas» (είσαι έτοιμος για το Μύτικα) αφού ο ίδιος είχε πάει πολλές φορές στον Όλυμπο.

Πριν ξεκινήσουμε την πεζοπορία, κάναμε μια στάση στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα (βλ. παραπάνω), όπου φώναξαν έναν ευγενικό μοναχό προκειμένου να πει δύο λόγια για την ιστορία της εκκλησίας. Η τοπική Αρχιεπισκοπή θεωρείται επισήμως σχισματική για το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό δεν με εμπόδισε να κάνω αυτό που ένιωσα εκείνη τη στιγμή, να προσφέρω στο μοναχό ένα συμβολικό χρηματικό ποσό για το οποίο με ευχαρίστησε ιδιαίτερα. Σκέφθηκα ότι είναι σημαντικό να υπάρχουν εκεί ιερείς που ανάβουν ένα κερί και λειτουργούν ένα βυζαντινό ναό που έχτισε ο Αλέξιος Κομνηνός. 

◊ Εμπειρία  

Πρέπει να το ομολογήσω. Τα Σκόπια δεν ήταν ποτέ, όπως είναι λογικό, προορισμός-στόχος σε αντίθεση με την άλλη μεγάλη πόλη της χώρας, την Οχρίδα. Ίσως το γεγονός ότι είναι στη γειτονιά μας, την οποία πολλές φορές υποτιμούμε, φρέναρε την όποια σκέψη σε συνδυασμό βέβαια με το ότι υπήρχαν άλλες ταξιδιωτικές προτεραιότητες. Άλλωστε, αλήθεια πόσοι από εμάς βγαίνουμε για καφέ, αθλούμαστε ή ψωνίζουμε πάντοτε στη γειτονία μας; Το τριήμερο ταξίδι λοιπόν ήταν μια απόφαση της τελευταίας στιγμής (η μετάβαση είναι εύκολη και δε χρειάζεται έγκαιρος και καλός προγραμματισμός) για την οποία δε μετάνιωσα καθόλου, παρά το γεγονός ότι το μέρος δεν έχει κάποια ιδιαίτερη ομορφιά.

Η κυρίαρχη είκονα που είχα για την πόλη ήταν αυτή των τεραστίων αγαλμάτων που κοσμούν το κέντρο της, όπως την έβλεπα στις ανταποκρίσεις των ρεπόρτερ που ήταν πυκνές το τελευταίο διάστημα λόγω των εξελίξεων σχετικά με το θέμα του ονόματος. Όμως κάθε μεγάλη πόλη έχει τελικά πολλά πρόσωπα:

– Περπατώντας στο Παλαιό Παζάρι, τη μουσουλμανική συνοικία που βγάζει μια αυθεντικότητα, εμφανίζεται η Ανατολή.
– Οι μεγάλες λεωφόροι με τις γκρίζες ομοιόμορφες πολυκατοικίες σε παραπέμπουν στην Ανατολική Ευρώπη.
– Η bohemian συνοικία του Debar Mallo με τις ανθισμένες γιαπωνέζικες κερασιές και τα κτίρια της οδού Nikola Kljusev θυμίζουν τη Δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία.
– Η παραποτάμια και φιλική προς το ποδήλατο διαδρομή έχει κάτι το Ολλανδικό.
– Σε ένα βαθμό η γειτονική χώρα θυμίζει την Ελλάδα παλαιότερων δεκαετιών, όταν η φτώχεια και οι ανισότητες δεν ήταν άγνωστες ως εικόνα.
– Και φυσικά δεν μπορεί να λείπει το Βαλκανικό χρώμα, με τη μουσική, το φαγητό, την πολιτισμική πολυμορφία τόσο στους ανθρώπους, οι οποίοι είναι γενικά ζεστοί και φιλικοί, όσο και στα μνημεία.

Αν μπορούσα να σκεφθώ τι μπορεί να προσφέρει σε έναν ταξιδιώτη ένα ταξίδι στα Σκόπια, θα κατέληγα στο να μάθουμε να μην είμαστε υπερβολικά μονοδιάστατοι στη ζωή μας, όπως και να προσπαθούμε να δούμε τις πολλές διαστάσεις των πραγμάτων ή των ανθρώπων, χωρίς να εστιάζουμε σε αυτό που έχουμε εξ αρχής νομίσει ότι ισχύει αποκλειστικά.

Το «δώρο» αυτό του ταξιδιού ήταν και η κουβέντα που είχα με τον Βλάντιμιρ στο αυτοκίνητο μετά το τέλος της πεζοπορίας. Του εξήγησα ότι είχα την περιέργεια να δω τι υπάρχει εκτός των αγαλμάτων και της συζήτησης για το ονοματολογικό. Αφού προηγουμένως μου ανέφερε ότι ήμουν ο πρώτος Έλληνας ταξιδιώτης που έκανε τη συγκεκριμένη τουριστική διαδρομή, μου είπε:
«Τώρα τουλάχιστον ξέρεις ότι αυτό που βλέπεις στην πόλη δεν είναι μόνο αυτό που δείχνει η εικόνα της τηλεόρασης. Και άλλος Έλληνας να μην έρθει από εδώ και πέρα, τουλάχιστον ένας θα ξέρει». Έγνεψα καταφατικά, τον χαιρέτησα και την άλλη μέρα έφυγα για το σπίτι, κουβαλώντας … όσα φέρνει ο Βαρδάρης.

Καλό καλοκαίρι και καλά ταξίδια !

Βασίλης (15.6.2019)

ΥΓ.1 Πληροφορίες και φωτογραφίες για το άγαλμα του Αριστοτέλη στην ομώνυμη Θεσσαλονικιώτικη πλατεία που αναφέρουμε στην αρχή, μπορείτε να δείτε παρακάτω:
https://parallaximag.gr/thessaloniki/anakalypse-ta-glypta-tis-polis-aristotelis-ton-g-tsara-kai-g-georgiadi

ΥΓ.2 Σχετικά με τo μεγάλο σεισμό του 1963, μεγέθους 6,9 ρίχτερ και τις μετέπειτα προσπάθεις ανοικοδόμησης, οι οποίες έχουν και ελληνικό ενδιαφέρον με τη συμμετοχή του αρχιτεκτονικού γραφείου Δοξιάδη.
https://www.tanea.gr/2018/01/12/politics/otan-o-doksiadis-extize-ta-skopia/#id_2

ΥΓ.3 Για μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα γύρω από το project «Σκόπια 2014» μπορείτε να δείτε ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Τάσου Τέλογλου:

ΥΓ.4 Ένα όμορφο βίντεο του Δέλτα του Αξιού. Ο ποταμός πηγάζει από το όρος Σκάρδος (Σάρ), στα σύνορα Αλβανίας-Κοσσυφοπεδίου, διασχίζει την κοιλάδα της γειτονικής χώρας, μπαίνει στο ελληνικό έδαφος, και χύνεται στο Θερμαϊκό Κόλπο. λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της Θεσσαλονίκης.

ΥΓ.5 Μια ενδιαφέρουσα τηλεοπτική παραγωγή σχετικά με τη ζωή του Αλέξη Ζορμπά (που ενσάρκωσε ο Άντονι Κουίν) μπορείτε να δείτε εδώ:

ΥΓ.6 Το μπλογκ θα συνεχίσει με ταξιδιωτικές ιστορίες από τη Βουδαπέστη και το Ισραήλ. Μείνετε συντονισμένοι! 🙂